Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Dociepleń
Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Dociepleń powstało w 2003 r. Jego podstawowym celem i zadaniem jest upowszechnienie informacji na temat systemów ociepleń oraz pomoc i doradztwo w zakresie poprawności wykonania prac termorenowacyjnych. Stowarzyszenie wspiera również działalność naukowo-techniczną, w tym prace badawczo-rozwojowe w tym zakresie.
Realizowanie misji odbywa się przez systematyczne upowszechnianie informacji na temat nowoczesnych systemów ociepleń, zwłaszcza przez organizowanie konferencji i szkoleń. Dzięki ścisłej współpracy z organizacjami zajmującymi się certyfikacją oraz wydawaniem atestów dla systemów ociepleń Stowarzyszenie bierze czynny udział w opracowywaniu kryteriów jakościowych dla systemów ociepleń.
Dużo informacji na ten temat można znaleźć również na stronie internetowej Stowarzyszenia (www.systemyocieplen.com.pl). Zamieszczone są tam opracowania, które mogą okazać się pomocne w planowanych pracach ociepleniowych, zarówno w zakresie poprawności wykonania ociepleń, jak i sposobów finansowania prac termomodernizacyjnych.
Sporo uwagi poświecono podstawowym błędom popełnianym podczas realizacji tego rodzaju zadań. Zawarte na stronie publikacje w sposób kompleksowy opisują sposoby ich unikania. Każdy zainteresowany znajdzie tutaj również kompletną wiedzę na temat obowiązujących w Polsce i UE przepisów budowlanych w zakresie ocieplenia budynków.
Dla pełniejszego zrozumienia nierzadko skomplikowanych terminów fachowych, na stronie znajduje się pomocny słowniczek podstawowych terminów związanych z ocieplaniem. Można na niej znaleźć m.in. następujące opracowania: Wytyczne wykonawstwa, oceny i odbioru robót elewacyjnych; Wyprawy elewacyjne; Gotowe, cienkowarstwowe masy tynkarskie; Grzyby i glony na ocieplonych fasadach; Problemy płyt azbestowo-cementowych na elewacjach; Typowe wady systemów ociepleniowych; Materiały do izolacji termicznej.
Stowarzyszenie wydało również „Wytyczne wykonawstwa, oceny i odbioru robót elewacyjnych z zastosowaniem zewnętrznych zespolonych systemów ocieplania ścian”. Opracowanie ma za zadanie ujednolicenie i uporządkowanie założeń będących podstawą dla prawidłowo wykonanych prac termorenowacyjnych.
Kontakt do Stowarzyszenia na Rzecz Systemów Ociepleń; dyrektor biura: Kazimierz Skrzeszewski, tel: (22) 827 54 61, e-mail: kskrzeszewski@op.pl
OCIEPLANIE BUDYNKÓW
Braki i błędy
W środowisku budowlanym panuje mylna opinia, według której metoda ocieplania „lekka-mokra” jest jasna, prosta i nieskomplikowana. Jednak, jak pokazuje praktyka, nie do tego stopnia, aby nie wymagała ona ustalenia właściwych zasad i wymogów wykonywania oraz warunków technicznych odbioru robót.
Brak instrukcji prowadzenia robót
Pierwszym i nadrzędnym niedostatkiem, potwierdzonym w kontaktach z projektantami, pracownikami służb inwestycyjnych oraz wykonawcami jest brak powszechnej, jednoznacznej i wyczerpującej instrukcji prowadzenia robót. Dla uściślenia – chodzi tu o dokument, który nadawałby się do przywołania jako załącznik np.:
- do specyfikacji istotnych warunków zamówienia, zwłaszcza zamówienia publicznego;
- do dokumentacji przetargowej;
- do każdej umowy o roboty budowlane-ociepleniowe;
- do dokumentacji odbioru robót.
Opracowania, które na przestrzeni lat wydawał Instytut Techniki Budowlanej, w niewielkim stopniu spełniły to zadanie. Także ostatnia Instrukcja ITB nr 334/2002 („Bezspoinowy system ocieplania ścian zewnętrznych budynków”) niezbyt zadowala nie tylko adresatów, lecz także jej autorów, gdyż na 2005 r. zapowiedziane zostało nowe wydanie.
Nie spełniają zadania instrukcji również Aprobaty Techniczne ITB na firmowe zestawy materiałów do dociepleń. Często są rozpowszechniane pod postacią okrojoną do pierwszej strony, bez pełnej treści i załączników.
Dużo lepiej prezentują się materiały informacyjno-reklamowe poszczególnych, licznych producentów materiałów. Niestety, zazwyczaj znacznie przeważ w nich reklama nad informacją.
Brak nakładów rzeczowych i norm czasowych
Skoro nie powstała dotąd instrukcja prowadzenia robót, mniej nieco dziwi brak rzetelnych zestawień nakładów rzeczowych i norm czasowych dotyczących wykonawstwa poszczególnych operacji podczas prac ociepleniowych.
Funkcjonująca w KNR tab. 26-01 jest anachronizmem w kraju, w którym technologia wykonywania robót dawno już wyszła z fazy kiełkowania i rozkwitła mnogością potencjalnych usprawnień. Potencjalnych, gdyż jako nieujęte w oficjalnej i bardzo wygodnej (dla płatników) tablicy nie są po prostu stosowane. W ten sposób ograniczany jest naturalny postęp techniczny.
Podobnie jak w przypadku instrukcji, opracowywane przez niektórych producentów własne normy zakładowe nie mogą stanowić podstawy do prawdziwie wolnej konkurencji pomiędzy wykonawcami systemów. Niezbyt chętnie są też akceptowane przez inwestorów, gdyż wypadają drogo w porównaniu z prymitywną, ale tanią tab. 26-01.
Niejasne kryteria odbioru
Kolejnym niedomówieniem są niejasne kryteria odbioru istniejących podłoży i powierzchni wykończeniowych, pokrywanych zazwyczaj cienkowarstwowymi tynkami strukturalnymi. Trzeba długo przebijać się przez przepisy prawa, aby odkryć, że w naszym kraju wymagany stopień równości wypraw na ociepleniach odpowiada dopuszczalnym schyłkom tynków wewnętrznych kat. III.
Niektórych inwestorów to nie zadowala (zwłaszcza w słoneczne dni). Jeżeli są już niekiedy skłonni ponieść dodatkowe koszty, muszą pamiętać podczas zawierania umowy o wprowadzeniu swoich wymagań, choćby w postaci tynków IV kategorii.
Znacznie gorzej z gotowością inwestorów do poniesienia dodatkowych kosztów jest wówczas, gdy wykonawca poszukuje zapłaty za pracę i materiał włożone w zniwelowanie nadmiernych nierówności podłoży. Jeśli już doszuka się wymaganych tolerancji dla konstrukcji budowlanych, to trudno mu określić roboty dodatkowe, a gdy je wyceni, pozostaje mu poczekać na ich wątpliwe i niechętne uznanie.
W budownictwie nie powinno mieć to miejsca. Nikt też nie ma zbyt wiele czasu, by błądzić w gąszczu tabel i przepisów. Jako dobry przykład rozwiązania problemu może posłużyć złączona tabela, zestawiająca dopuszczalne odchyłki w Niemczech.
Niski poziom projektów technicznych
Prowadzenie robót bez wymaganego prawem budowlanym projektu technicznego ocieplenia to kolejna sprawa. Sam projekt bywa też często niekompletny i niejednoznaczny w określeniu zakresu robót. Czasami zdarza się, że w jego roli występuje goły projekt kolorystyki elewacji.
Niestety, wciąż jeszcze tylko nieprzeciętny wykonawca jest świadomy wpływu dotrzymywania wymogów technologicznych na „trwałość i estetykę” swojego dzieła. Składając ofertę, nie ukrywa on faktu, że jego praca musi kosztować drożej, gdyż jest po prostu więcej. Wykonawca przeciętny za niewiele mniejsze pieniądze woli napracować się znacznie mniej. Nie jest on zainteresowany zbytnią dbałością o prawidłowe rozwiązania szczegółów, a jako że jest tańszy – najczęściej jemu przypada kontrakt.
Wyżej opisana słabość procesu inwestycyjnego związanego z ocieplaniem budynków powinna zostać usunięta. Wówczas wszystkich zacznie obowiązywać solidny projekt techniczny i jednolite warunki odbioru robót.
BŁĘDY WYKONAWCZE
Złe przygotowane podłoża
Przyklejanie izolacji na powierzchniach nieznanego rodzaju, brudnych, zakurzonych, pomalowanych łuszczącymi się farbami. Prowadzi to do zmniejszenia efektywnej przyczepności stosowanych klejów, a przez to, w skrajnych przypadkach, do odpadania całych fragmentów odnowionej elewacji.
Używanie styropianu o nieodpowiednich właściwościach
Na ściany trafia często styropian zbyt lekki, miękki, krzywo pocięty i powichrowany, a co najbardziej alarmujące – palny.
Zdarza się, że zwłaszcza pomniejsi producenci styropianu nie wiedzą, jakie parametry ich produkt powinien posiadać. Oferują jako przeznaczony do dociepleń wyrób produkowany z surowca z dodatkiem regranulatu lub odpadków technologicznych.
Nieprawidłowe przyklejanie płyt izolacyjnych
Płyty są układane zarówno na ścianach, jak i na narożnikach budynków bez przewiązania, niestarannie dociśnięte do siebie i do podłoża. I poziome, i pionowe krawędzie płyt celowo pokrywają się z krawędziami otworów okiennych zamiast „obejmować” ich naroża. Styki pomiędzy płytami niekiedy szpachlowane są klejem, natomiast zaniżana jest jego ilość pomiędzy izolacją a podłożem.
Wszystkie systemy dociepleń zakładają równomierne przyklejanie minimum 40-50% powierzchni izolacji termicznej do ściany (rzadko nierówności pozwalają kleić „na grzebień”, a więc najczęściej tzw. Metodą punktowo-krawędziową). Tymczasem płyty powszechnie są mocowane „na placki”, bez obwodowego pasma kleju. Kuriozum stanowi przyklejanie plackami zamiast obowiązkowego „grzebienia” płyt lamelowych z wełny mineralnej.
Niedopuszczalne jest stosowanie tzw. „podklejek” wyrównujących zagłębienia podłoża, a zwłaszcza podklejanie warstwy wyrównującej ze styropianu na powierzchniach, gdzie wymagana jest niepalność izolacji.
Nieprawidłowe kołkowanie
Bywa, że otwory do osadzenia kołków są wiercone na zbyt dużą głębokość, Zabijany kołek zagłębia się ponad miarę w styropian i zrywa jego strukturę. W takim przypadku nie spełnia on swojego podstawowego zadania, polegającego na dodatkowym zamocowaniu systemu ocieplającego. Bywa, że zagęszczenie kołków jest zbyt małe. Bywa też, że używane kołki są niewłaściwe, np. przeznaczone do innych podłoży.
Niewykonywanie uszczelnień styków izolacji z innymi elementami
Materiały, z których wykonane są obróbki blacharskie, ślusarka, stolarka okienna i drzwiowa, inaczej rozszerzają się pod wpływem temperatury niż wyprawy tynkarskie.
Technologia „lekka-mokra” niezależnie od systemu zakłada uszczelnianie ich styków przed możliwością wnikania wody przeznaczonymi do tego celu kitami, taśmami lub profilami. Nie są one jednak stosowane lub spotyka się nieprawidłowe rozwiązania konstrukcyjne obróbek blacharskich, potęgujące ryzyko wystąpienia usterek.
Nieprawidłowe wykonywanie warstwy zbrojonej
Jest to najważniejsza spośród wszystkich warstw systemu ocieplającego. Tymczasem zaniżana jest jej grubość, zaś powszechną niestaranność w zagładzeniu materiału mają pokryć próby wielokrotnych szpachlowań. Często używane są złe siatki zbrojące, o niedostatecznej wytrzymałości, nieodpowiedniej kąpieli ochronnej, a nawet wykonane ze złego materiału.
Siatki układane są bez odpowiednio szerokich zakładów i zbyt płytko lub zbyt głęboko zatapiane w masie szpachlowej. Wielu wykonawców rozwiesza siatkę na gołym styropianie, a następnie zapacykowuje ją klejem na gładko, co jest niedopuszczalne.
Nieprawidłowe wykonywanie wypraw zewnętrznych
Nie przestrzegane są zalecenia producentów tynków odnośnie do wymaganych warunków prowadzenie prac , dotyczących np. dopuszczalnych najwyższych i najniższych temperatur podczas robót czy unikania bezpośredniego nasłonecznienia. Często wykonawcy odstępują od głównej reguły warunkującej pomyślne i estetyczne ułożenie cienkowarstwowych wypraw szlachetnych – konieczności pracy ciągłej, metodą „mokre na mokre”.
Mgr inż. Andrzej Jędrzejewski
Jest pracownikiem Caparol Polska Sp. z o.o.
Firma jest członkiem-założycielem Stowarzyszenia na Rzecz Systemów Ociepleń.